Baş dönmesi, vertigo
Baş dönmesi deyince dengede kalma rahatsızlıkları anlaşılır, başı dönen kişide salanma veya dönme gibi haller görülür. Kişi mekenda hareketettiğini veya eşyanın hareket ettiğini zanneder. Dengede kalamama ile birlikte salanma, dönme, bulantı, kusma, terleme, veyahutta gözlerinin önünün kararması gibi haller ortaya çıkar. Mekanda dengede durabilmek için vücut beyine bilgiler gönderir, gözler, iç kulaktaki duygu organı ve duygu hücreleri hepsi birden vücudun dengede durmasını sağlarlar.
Dengede kalmayı birçok sisteme borçluyuz, bu sistemlerden bir çoğunda aynı rahatsızlıkların görülmesi sonucu çeşitli baş dönme rahatsızlıkları görülür. Baş dönmesi, seyahat esnasında baş dönmesi, ani hareketlerde baş dönmesi, kalp ve kandolaşımı anormalikleri nedeniyle baş dönmesi gibi bir çok baş dönmesi türü mevcuttur. Almanyada hastaların % 10?unda baş dönmesi rahatsızlıkları görülmaktedir ve bunlardan % 45?inin yaşı 70?in üzerinde olan insanlardır. Ayrıca gençlerdede baş dönmesi sık görülmaktedir. Baş dönmesi akut ve kronik oluşuna göre ikiye ayrılır.
Baş dönmesinin sebepleri:
1-) Alçak ve yüksek tansiyon
2-) Beyünde kandolaşımı anormalikleri, iltihaplar veya ur
3-) Migren, baş ağrısı
4-) Kansızlık
5-) Seyahat hastalığı
6-) Kanda şekerin düşmesi
7-) Kimyasal ilaçların yantesiri
8-) Aşırı alkol kulanma
9-) KBB rahatsızlıkları, orta kulak iltihaplanması, veya denge organındaki sinirlerin iltihaplanması (içkulak)
10-) Boyun omurlarındaki rahatsızlıklar nedeniyle sinirlerin sıkışması
Baş dönmesini teşhis:
Baş dönmesine sebep olan etkenleri araştırırken beyin kanaması gibi bir durumun olmadığının doktorlarca tesbiti şarttır. Beyin kanaması olmadığının tesbitinden sonra baş dönmesinin sebepleri araştırılır. Ayrıca hastanın düşme sonucu boynunda ve başında yaralanma olmadığının teşhisi gerekir. Hastanın teskin edilmesi ve sakin bir yerde dinlenmesi gerekir. Baş dönmesi hafifledikten sonra bunun sebeplerinin ne olduğu araştırılır. Bu araştırmalar KBB, nevralji, ortopedi veya radiyoloji uzmanlarınca yapılır, çünkü rahatsızlığın sebebine göre teşhis yöntemleride değişir.
Tedavi:
Baş dönmesinin tedavisi ağırlığına ve sebeplerine göre farklılık gösterir. Akut hallerde genelikle ilaç venden (toplar damar) verilir. Bu ilaçlar genelikle korkuyu önler, kandolaşımını düzenler vede enfeksiyonu önler. Kulak kiride kulağı tıkyarak baş dönmesine sebep olur, kulak kiri temizlenince baş dönmesi geçer. Baş dönmesi geçtikten sonra rahatsızlığın sebebi teşhisedilir ve teşhisten sonra uygun kimyasal veya doğal ilaçlar kulanılır. Baş dönmesi rahatsızlığı olan hastalar ilaçlara karşı farklı tepki gösterirler. Hastaların otojenik training veya meditasyon gibi rahatlatıcı psikolojik tedavi yöntemlerinin denenmeside iyi gelir. Günümüzde insanların çoğu özeliklede gençler çok stresli yaşadıklarından bu tür psikolojik tedavi tedavi yöntemleri etkili olur.
B-) Kandolaşımı ve metabolik hastalıkların sebep olduğu baş dönmesi:
Hasta sendeller, sallanır, sersemler ve kendini zayıf hisseder. Gözlerinin önü kararır, başını boş hisseder ve kulak çınlaması görülebilir.
Baş dönmesinin sebepleri:
Baş dönmesinin sebepleri nadiren: Kalp krizi, kalp ritim bozuklukları, kandaki şekerin aşırı düğük olması ve yüksek tansiyon akut hayati tehlikeye sebep olurlar. Hastanın anında kliniğe götürülerek hemen müdahale yapılması halinde problem ortadan kalkabilir. Anında müdahale ile yüksek tansiyon, nabız anormalikleri, kansızlık, enfeksiyon, kandaki şekerin az veya yüksek olması, tiroidin aşırı veya az çalışması, aşırı nikotin, koffein, alkol, ve kimyasal ilaçların yantesirine müdahaleedilebilir. Ev doktoru hastasının geçmişini bildiğinden daha çabuk teşhiskoyup tedaviye geçebilir
Baş dönmessini teşhis:
Yukarıda olduğu gibi ev doktoru muayene ederek tesbitte bulunur. Baş dönmesinin sebepleri araştırılır kandolaşımı ve metabolik problemler olup olmadığı incelenir. Nabız, yüksek tansiyonun ölçülmesi, kandaki şekerin ölçülmesi ve EKG?nin ölçülmesi, ile rahatsızlık hakkında bilgi sahibi olunur. Hastanın durumu düzeldikten sonra diğer teşhis yöntemlerine başvurarark teşhis kesinleştirilir.
Baş dönmesini tedavi:
Baş dönmesi şayet sıradan değilse Evdoktoru çağrılır veya Evdoktoruna gidilir. Genelikle toplar damardan yapılan iğne ile ilaçın etkisi hemen görülür. Yüksek tansiyon düşürücü, alçak tansiyonu yükseltici ilaçlar kulanılır. Kandaki şeker normal seviyesine çekilir, baş dönmesi nedeniyle sinirsel gerginlik yaşayanlara teskinedici ilaçlar verilir. Akut baş dönmesinde yapılması gerekenler Evdoktoru veya acil servisce yapılan müdahalelerle giderilir. Tedavinin devamı hastanın durumuna göre hastahanede devamedilir. Baş dönmesi problemi olan şahıs şişmansa zayıflaması gerekir. Beslenmekte önemlidir, çünkü hayvansal besinler damar sertliğine sebep olur, buda kılcal kandolaşımını olumsuz etkiler, bu nedenle mümkün oldukca daha çok sebze ve meyve yenmelidir.
Doğal ürünlerden alıç, ginkgo, zencefil ve balıkotu tohum preparatları baş dönmesine karşı kulanılılabilir. Öncelikle teşhis konursa ona uygun doğal ilaçlar kulanmak mümkündür.
Başdönmesinin en önmeli sebeplerinden biride bağırsak mantarları olabilir bağırsak mantarlarının üretiği toksik maddeler kana geçer ve oradan beyine ulaşarak hormon değelerini altüst ederbilir. Bunedenle bağırsak mantarlarından kurtulamak gerek. Sağlıklı kalabilmenin ve sağlıklı yaşayabilmenin en önemli faktörü kılcal kandolaşımıdır, çünkü vitamin, mineral, aminoasit, enzim vb., besleyici maddenin hücrelere ulaşması vede mikroplarla mücadele eden maktofaj, T ve B- Hücreleri gibi savunma mekanizmalarının hücre aralarında dolaşması buna bağlıdır.
Siyah çay, kahve ve kola içmemeli, çünkü bağırsakları kurutur ve vitamin, mineral ve aminoasitlerin alımını (absorbesini) önler.
Et ve et mamülerine 5-6 ay aravermek gerekir, çünkü asidoza sebep olur, buda birçok hastalığın ana kaynağıdır. Akşam yemeği yerine yoğurt, meyve veya salata yenebilir veya sebze çorbası içilebilir. Hayvansal besinler, tahıl, bakliyat ve hamurlu yiyecekler akşam yenirse tam sindirilmez ve zamanla problemlere sebep olur. Ne kadar hamurlu besin o kadar yağ oluşur, çünkü nişasta glukoza (şekere) dönüşür, şekerde yağa dönüşerek vucutta depolanır.
Baş dönmesi
Baş Dönmesi Nedir: Baş dönmesi diyince hastanın dengesini sağlamadaki her türlü problem anlaşılır. Bu durum hastayı yatağa düşürüp gözlerini dahi açamayacağı şiddetten, sadece zaman zaman bir kayma hissine kadar değişebilir. Hatta sadece bir göz kararması şeklinde ortaya çıkabilir.
Tıp dilinde genel olarak vertigo adı verilir.
Denge Nasıl Sağlanır: Dengenin sağlanması hala tam olarak çözülememiş çok karmaşık ve çok fazla organın rol oynadığı bir durumdur. Bu konuda rol oynayan organ ve sistemler arasında beyin, omurilik, iç kulak (labirent), gözler, eklem ve kaslar sayılabilir. Bu organları etkileyen herhangi bir hastalık baş dönmesi ile birlikte o organa ait diğer belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu kadar çok organın rol oynadığı bir belirti olan baş dönmesi doğal olarak sadece bir branş uzmanı tarafından değerlendirilemez. Genellikle başlangıçta KBB ve Nöroloji doktorları muayene etsede göz, dahiliye veya fizik tedavi branşlarında da muayene olmak gerekebilir.
Ne Gibi Şikayetler Hissedilir:
Baş dönmesi her hasta tarafından farklı anlatılır. Her taraf dönüyor, yer ayağımın altından kayıyor, bir yana doğru kayıyorum, kafamın içi boşalıyor, gözlerim kararıyor şeklinde açıklamalar sık duyulur.
Bunkarın hepsine birden baş dönmesi denir.
Baş dönmesi olan hastalarda, sebebin ne olduğuna göre başka belirtilerde olur.
Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmelerinde bereberinde kulak çınlaması, işitme azlığı, kulakta basınç hissi, bulantı-kusma, kulak akıntısı ve gözlerde anormal hareketler (nistagmus) saptanabilir.
Nörolojik hastalıklara bağlı baş dönmelerinde ise baş ağrısı, uyuşmalar, felçler, göz hareketlerinde anormallikler olabilir. Baş dönmesi ile bulunabilecek diğer şikayetler çok değişken olabilir.
Ancak birçok hastada da sadece baş dönmesi mevcuttur.
Sebepleri Ne Olabilir:
Yukarıda anlatıldığı gibi baş dönmesi birçok organa bağlı olabilir. Ancak burada daha çok iç kulaktaki baş dönmesi yapan hastalıklardan bahsedilecektir. İç kulaktaki herhangi bir hastalık diğer kulak şikayetleri ile beraber baş dönmesi yapabilir. Ancak sadece baş dönmeside oluşabilir. Baş dönmesi yapan kulak hastalıkları arasında şunlar sayılabilir:
-ÜSYE (üst solunum yolu infeksiyonları ) sonrası iç kulak tutulumu
-Pozisyona bağlı baş dönmesi (BPPV olarak kısaltılır ve iç kulakta dengemizi sağlayan toza benzer bazı maddelerin fizyolojisinin bozulması )
-Meniere Hastalığı (İç kulaktaki sıvıların kimyasal durumlarının değişerek basınç artışı yapması )
-Vestibüler Nörinit (İç kulaktaki denge ile ilgili sinyalleri beyine ulaştıran sinirin iltihaplanması )
-Kronik orta kulak iltihaplarının iç kulağa yayılması (labirentit)
-Menenjit veya diğer ateşli hastalıkların içkulağı etkilemesi
-İç kulakta veya iç kulak sinirindeki tümöral hastalıklar
Yukarıda belirtilen iç kulak hastalıkları hakkında kendi bölümlerinde daha ayrıntılı bilgi verilecektir.
Muayenede Ne Görülür: Baş dönmesi eğer iç kulaktaki bir hastalığa bağlı ise genellikle kulak muayenesinde bir problem görülmez. Sadece orta kulak iltihaplarının iç kulağı etkilemesine bağlı baş dönmesi varsa kulak zarında delik ve orta kulakta iltihaplanma görülür. Hastada anormal göz hareketleri saptanabilir. Bu göz hareketlerinin yönü hangi kulağın hasta olduğuna dair bazı bilgiler verebilir. Baş dönmesi gözle görülen bir problem olmadığı için mümkün olduğunca çok bilgi edinilmelidir. Bu amaçla doktorunuz ayakta yada yatarken hatta yürürken bazı testlere tabi tutacaktır.
Ne Gibi Tetkikler Yapılır: Baş dönmesi için ne gibi tetkiklerin yapılacağı muayene sonunda elde edilen bilgilere göre yapılır. Eğer muayene sonucunda kulakla ilgili bir hastalık olmadığı kararına varılırsa doktorunuz sizi diğer branşlara sevkedecektir. Ancak buna karar verirken muayene sonrası bazı tetkikler genellikle yapılır. Bu tetkikler arasında en sık başvurulan odiometri adı verilen ve hem işitme hemde iç kulak fonksiyonları hakkında bize bilgi veren test uygulanır. Ayrıca yine kulakla ilgili normal filmler, bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans (MR) tetkiki yapılabilir. Bu testlere bazı kan tahlilleri de eklenebilir. Ancak birçok kulak hastalığında dahi odiometri, bilgisayarlı tomografi ya da MR' ile bile birşey görülmemektedir. Bu gibi testler genellikle tümör gibi daha ciddi problemleri ekarte etmek için uygulanır.
Nasıl Tedavi Edilir: Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok başdönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl amaç baş dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Çünkü diğer kulak zaman içinde hasta kulağın problemini kompanse etmektedir. Bu bazen 6 ay ya da 1 yıla kadar uzayabilir.
Baş dönmesi eğer pozisyonel baş dönmesi (BPPV) ise bunun tedavis Epley manevrası denen ve doktorunuzun size muayene masasında uygulayacağı bazı hareketlerle olmaktadır. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi kullanmak gerekir. Bu amaçla değişik ilaçlar kullanılsada hemem hemen hepsi belli oranda baş dönmesini azaltırlar.
Baş dönmesi şiddetli olan hastalar bazen serum takılıp hastaneye yatırmak gerekebilir. Tümörlere bağlı baş dönmelerinin tedavisi tümörün çıkarılmasıdır yani ameliyattır. İlaç tedavisine cevap vermeyen Meniere hastalığında da bazen ameliyat yapılır.
Nelere Dikkat Etmeliyim: Baş dönmesi olan hastaların, bu durumu azaltmak için evde uygulayabileceği bazı hareketler vardır. Bunları ya doktorunuz size tarif edecektir ya da verilecek broşürlerle size bilgi verilecektir.
Dr Yücel
Anasayfa 
