Menopoz

Başlıca menopoz yakınmaları olan;

* Ateş basma , terleme ,yüzde kızarıklık gibi vasomotor degişiklikler
* Kadınlık organlarında çekilmeye(atrofi) ve kuruluga baglı mesane ve cinsel ilişki sorunları
* Ruhsal çöküntü (depresyon), uykusuzluk,sinirlilik
* Kemik ve eklem agrıları
* Zihinsel işlevlerde bozulma

kadınların ancak bir kısmı doktora başvurmaktadır. Bütün bu yakınmalardan, temel olarak yumurtalıkta yapılan estrojen hormonunun, artık yapılamaması sorumludur.

Kadın vücüdunda estrojen hormonu azalınca;

* Kalp-damar sistemi
* İskelet sistemi ve kemikler
* Beyin
* Kadınlık organları üzerindeki uyarıcı ve koruyucu etki ortadan kalkmaktadır.

Böylece ortaya;

* Osteoporoz(Kemik erimesi)
* Kalp-damar hastalıkları
* Kadınlık organlarında çekilme ve işlev bozuklukları (atrofi)
* Ateş basma, çarpıntı , terleme
* Ruhsal bozukluklar ve Alzheimer hastalıgı (bunama) çıkabilmektedir.

Bundan birkaç yıl öncesine kadar tüm hastalara kalp hastalıkları, kemik erimesi, kadınlık organlarında atrofi ve Alzheimer hastalıgının önlenmesi için dışarıdan estrojen hormonu verilmesi önerilirken son zamanlarda bu kavram hızla degişmiştir. Bugün artık tüm dünyada geniş çalışmaların sonucuna göre (WHI,One Million Women ) ,menopozda hormon yerine koyma tedavileri (Hormon Replacement Therapy: HRT)

* Kalp-damar hastalıklarını önlememekte, hatta daha da olumsuz etkileyebilmektedir
* Menopozda hormon kullanan kadınlarda meme kanseri kullanmayanlardan daha çok görülmektedir.

Ancak yine bu çalışma sonuçlarına göre;

* Ateş basma ,çarpıntı ve terleme gibi vasomotor belirtilerin en iyi çözümü kadınlık hormonları ise de , sadece bu nedenle kullanılmamaları önerilmektedir.
* Osteoporozdan (kemik erimesi) en etkin korunma yöntemi hormon kullanımıdır. Ancak alternatif ilaçlar da vardır.(SERM’ler , bifosfonat grubu ilaçlar,kalsitonin vb)

Böylece birden menapozun bir kader , her kadının çekmesi gereken bir çile gibi görüldügü eskilere dogru bir gidiş var gibi algılansa da yapılan çalışmalarda kullanılan hormon dozları yüksek , hasta seçimi kriterleri farklıdır.

Bugün için en son kararlar ;

* Tedavinin kişiselleştirilmesi (her kadına ihtiyacı olan yaklaşım)
* Veriecekse en az dozda ve sürekli hormon tedavisi verilmesi
* Kalp hastalıklarından koruma veya tedavi amacıyla hormon verilmemesi
* Meme kanseri riski 4 yıldan sonra arttıgından uzun süreli yerine koyma tedavisi için hasta ile konuşup risklerin anlatılmasından sonra kendisinin karar vermesinin saglanması
* Kadınların hemen tedavilerini bırakarak başka çözümler aramasının önlenmesi, tedavilerine devam ederlerse muhtemel kazanç ve kayıplarının iyi anlatılması
* Yeni ilaç ve tedavi seçeneklerinin hastaya anlatılması şeklindedir.

Bu sonuçlardan sonra, iyi seçilmiş hasta gruplarında, şikayetlerin yogun oldugu ilk 5 yıl içerisinde en düşük dozda hormon yerine koyma tedavisi, sonraki 5 yıl kemik erimesine yönelik olarak SERM’ler , daha sonra bifosfanatlar ve 70 ‘li yaşlarda kalsitonin kullanımı gibi protokoller ortaya atılmıştır.

Kısaca yine doktorunuza danışarak en az kaygıyla menopoz yakınmalarından kurtulmanız mümkündür. Hiçbir yakınmanız yoksa kalsiyum destegi, D-vitamini, egzersiz ve güneş banyosu ile de sorunsuz veya en az sorunla menapozu karşılayabilirsiniz. Bitkisel estrojenler (fito estrojenler) bugün yogun olarak tartışılmaktadır. Soya fasulyesi ve yagında bolca bulunan bu maddeler ilaç olarak da üretilmiş ve piyasaya sürülmüştür. Ancak her nekadar bitkisel kökenli olsalar da bu maddelerin ilaç oldugu unutulmamalıdır. Menopozdaki pap-test, ultrasonografi,mammografi ve kan tetkikleri ile yapılan kontroller ise hormon veya ilaç kullanılsın veya kullanılmasın yapılmaya devam edilmelidir

Östrojen Hormonu Azalmasının Sonuçları
Menopoz dönemine damgasını vuran değişiklik, üreme çağında yumurtalıklardan düzenli olarak salgılanan östrojen hormonunun salgısının azalması ve adet kanamalarının kesilmesidir. Östrojen hormonu azalması bu hormona bağımlı olan dokularda değişiklikler oluşmasına neden olur.
Öncelikle bilinmesi gereken, bazı kadınlarda menopoza girdiklerinde adet kanamasının durması dışında başka hiçbir belirtinin ortaya çıkmamasının tümüyle normal olduğudur. Her kadının doğası farklıdır ve bazı kadınlar menopoz döneminin ilk yıllarını çok hafif belirtilerle atlatırlarken bazıları tedaviye gereksinim duyacak kadar şiddetli belirtiler gösterebilirler.
Menopoz belirtilerinin ortaya çıkıp çıkmamasının toplumdan topluma bile değişebildiği bilinmektedir. Örnek olarak, uzak doğu ülkelerindeki kadınların çoğu ateş basması belirtisini yaşamazlar ve bu ülkelerin konuşma dillerinde bu belirtiyi tarif edecek bir kelime bulunmaz. Menopoza bakış açısı, şartlanmalar, ön yargılar özellikle ateş basması, ruhsal çökkünlük hali, "sinirlilik" gibi belirtilerin şiddetini etkileyebilmektedir.
Menopozda genel olarak östrojen azalmasıyla direkt ilişkili olduğu düşünülen belirtiler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
* Ateş basmaları
* Uyku Bozuklukları
* Kemik erimesi (osteoporoz)
* Damar sertliği (ateroskleroz) gelişme eğilimi ve kalp hastalıkları
* Cinsel organlarda gerilemeye bağlı belirtiler
* Yüzde kırışıklıklar
* İdrar yollarında gerilemeye bağlı belirtiler
Menopoz dönemindeki belirtiler erken dönemde ortaya çıkanlar ve daha geç dönemde ortaya çıkanlar olmak üzere gruplandırılabilir. Bu gruplandırma östrojen eksikliği belirtilerinin östrojene bağımlı dokularda "hastalığa" neden olabilmesi için geçen süreyle ilgilidir. Ateş basması ve uyku bozuklukları en erken ortaya çıkan belirtilerdir ve yıllar içinde önce cinsel organlarda ve idrar yollarında gerilemeye bağlı belirtiler, daha geç dönemlerde ise kemik erimesi ve kalp damar sistemine bağlı belirtiler ortaya çıkar.
Yukarıda sayılan tüm belirti ve hastalıklar bir çok kadında hormon tedavisiyle tedavi edilebilir ve hastalık gelişme süreci yavaşlatılabilir.

Menopoz Latince'de meno ve pause kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş ve "adet kanamalarının durması" anlamına gelen menopause kelimesinin dilimize uyarlanmasıyla oluşturulmuş bir kelimedir.
Adından da anlaşılacağı üzere menopoz, kadının düzenli adet kanamalarının ortadan kalktığı dönemi ifade eder ve kadının çağlarından birini oluşturur.
Kadının Adet Kanamaları Neden Kesilir?
Adet kanaması, adet döngüsünün seyrinde her ay muhtemel bir gebelik için hazırlık yapan rahim iç tabakasının gebelik oluşmaması durumunda "tazelenmesi" için kanamayla dışarı atılmasından ibaret bir süreçtir.
Yumurtalıklarda her adet döngüsünde bir yumurta hücresi olgunlaşma sürecine girerek östrojen hormonu salgılamaya başlar ve bu hormonun etkisiyle rahim iç tabakası kalınlaşır. Yumurta hücresi belli bir olgunluğa ulaştığında yumurtlama meydana gelir. Yumurtlama sonrasında devreye giren progesteron hormonunun etkisiyle rahim iç tabakası gebelik oluşumuna elverişli hale getirilir.
Bir kız çocuğu her iki yumurtalığında belli sayıda yumurta hücreleriyle dünyaya gelir. Bu hücre topluluğu kolay anlaşabilmesi açısından "yumurtalık havuzu" olarak tabir edilebilir.
Rahim içi yaşamda havuzdaki yumurta hücre sayısı yaklaşık 6-7 milyon iken doğumda 1-2 milyona iner. Ergenlik dönemine gelindiğinde yumurtalıklardaki toplam yumurta hücresi sayısı 300-400 bine inmiştir. Sayının bu şekilde azalmasının nedeni tam olarak bilinmemekle beraber muhtemelen genetik özellikleri en uygun olan, yani en kaliteli olan yumurta hücreleri sağ kalmakta, diğerleri kullanılmamak üzere bertaraf edilmektedir. Böylece yumurta hücresinin döllenmesiyle oluşacak yeni neslin genetik açıdan mükemmel olmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
Yumurta hücre sayısındaki azalma üreme çağında da devam eder ve bir kadında tüm üreme çağı boyunca yaklaşık 400 civarında yumurta hücresi yumurtlamada kullanılmak üzere seçilir ve kullanılır.
Yumurtalık havuzunda yumurta hücreleri tümüyle tükendiğinde yumurtlama durur ve östrojen ve progesteron hormonları salgılanamayacağından rahim iç tabakasının yenilenme süreci de biter. Böylece adet kanamaları da ortadan kalkar ve menopoz dönemi başlar.
Rahimi alınmış bir kadın menopoza girmiş kabul edilir mi?
Rahimin bazı nedenlerle üreme döneminde ameliyatla çıkarılması gerekebilir. Rahim alındığı anda adet kanamaları kesilir. Burada adet kanamasının durmasının nedeni rahimle birlikte rahim iç tabakasının da çıkarılmış olması, yani adet kanamasında kanayan dokunun da alınmış olmasıdır. Halbuki tıbbi anlamda menopoz, yumurtalıklardan östrojen ve progesteron hormonu salgısının durmasıdır. Rahim alınması esnasında yumurtalıklar bırakılmışsa (40-45 yaşından önce yapılan ameliyatlarda sağlam ise yumurtalıkların yerinde bırakılması tercih edilir) hormon salgısı devam eder. Burada yalnızca adet kanaması belirtisi kaybolmuş olup hormon eksikliği belirtileri kadının yumurta hücreleri tükenene kadar ortaya çıkmaz.
Rahimi genç yaşta alınmış bir kadının menopoza girdiği zamansal nokta böyle bir durumda ancak kadının aşağıda anlatılacak menopoz belirtilerini yaşamaya başlamasıyla veya bazı muayene ve laboratuvar bulgularına dayanılarak belirlenebilir.